Rijst is ’s werelds belangrijkste voedingsmiddel: meer dan de helft van de wereldbevolking eet het dagelijks. Of zelfs meermaals per dag. Op elk continent maakt het deel uit van allerlei rituelen en tradities, en hebben ze hun eigen heerlijke specialiteiten. Benieuwd welke dat zijn en hoe je ze bereidt? We nemen je mee op culinaire reis langs vijf continenten. We beginnen op het rijstcontinent bij uitstek: Azië.
Hoe het allemaal begon
Archeologisch bewijs toont aan dat er 10.000 jaar geleden al rijst werd gegeten, in kleine nederzettingen langs de Yangtze-rivier in China. Het duurde wel nog duizenden jaren voor de witte korrels hun weg vonden naar landen als India en Thailand, waar inmiddels zo’n 3.000 jaar rijst wordt geteeld. Sindsdien heeft rijst zich langzaam maar zeker verspreid over een continent dat vandaag bestaat uit 49 landen. Deze culturele diversiteit heeft geleid tot een grote variatie aan rijstgerechten. We schotelen je er graag enkele voor…
Japan: Onigiri
Het populairste Japanse gerecht in onze contreien? Sushi, natuurlijk. Maar in Japan zelf worden nigiri, maki en andere specialiteiten vaak gereserveerd voor speciale gelegenheden. In het dagelijkse leven is er een ander rijstgerecht meer in trek: onigiri. En dat gerecht bestaat al sinds de achtste eeuw.
Onigiri is een gevuld balletje of driehoek van sticky rijst. Net als sushi wordt onigiri met nori omwikkeld. In tegenstelling tot sushi wordt de rijst van onigiri niet bereid met sushi-azijn, hooguit op smaak gebracht met een snuifje zout. De vulling varieert van vis en groenten tot fruit. Het is zo populair omdat het goedkoop is om te maken – je kan restjes gebruiken – én het is uitermate handig om on-the-go te eten.
India en Pakistan: Biryani
De aromatische biryani is vermoedelijk afkomstig uit Iran, maar vandaag maakt het vooral in India deel uit van het dagelijkse leven. Het staat steevast op het menu bij elke speciale gelegenheid, maar wordt ook als streetfood geserveerd.
Biryani bestaat uit rijst, groenten en vlees – meestal kip of lam – en wordt op smaak gebracht met veel specerijen, zoals ze dat enkel op het Indische subcontinent kunnen. Denk aan garam masala, venkelzaad, kardemom, foelie, koriander, laurierblaadjes en knoflook.
Er zijn verschillende manieren om een biryani klaar te maken. Met dum biryani maak je laagjes van vlees, rijst en groenten, waarna je de schotel bedekt met deeg of een natte doek. Daardoor kan de stoom niet ontsnappen terwijl de biryani verder gaart op een laag vuurtje. Met de Pulao-methode kook je alles samen in één pot. Minder werk, minder afwas. Maar nog altijd overheerlijk. Zoals deze biryani met lam.
China, Thailand en Indonesië: gebakken rijst
Gebakken rijst klinkt misschien banaal, maar in veel Aziatische landen is het een culinaire klassieker. Dankzij de eenvoud van het gerecht kan je zoveel ingrediënten toevoegen als je wilt.
De Chinese versie is wellicht de bekendste. Deze variant combineert sojasaus, ei, groenten en vlees of zeevruchten. Het is verrassend eenvoudig om te maken in 5 eenvoudige stappen.
In Thailand hebben ze een variant met de naam Khao Pad. De basis is jasmijnrijst in plaats van gewone langkorrelrijst. Gebruikelijke ingrediënten zijn kip, garnalen of krab, samen met ei, uien, knoflook en soms tomaten. Alles wordt geroerbakt en opgediend met frisse bijgerechten zoals komkommer, tomaten … Afwerken doe je best met phrik nampla, een pittige saus van Thaise chilipepers, knoflook, vissaus, limoensap en suiker.
In Indonesië wordt gebakken rijst afgewerkt met sambal, kecap (of ketjap) manis en toppings zoals ei of kroepoek. Langkorrelrijst of basmati breng je op smaak met een kruidenmengsel dat bumbu heet. De basisversie van die mengeling bestaat uit gemalen sjalot, knoflook, galanga, kemirinot en koriander. Maar er zijn nog veel andere versies met onder meer garnalenpasta, gember, kurkuma, galanga en nootmuskaat.
Korea: Bibimbap
Vrij vertaald betekent bibimbap “gemengde rijst”. Het is misschien wel het favoriete comfort food in Korea. Het gerecht wordt meestal in een bowl geserveerd, met groenten, vlees, een eitje en pittige gochujang-saus. Je kunt het vergelijken met gebakken rijst, of met een warme versie van de poké bowl.
In Jeonju, een stad in het westen van het land, wordt de rijst gekookt in rundsbouillon. Het is maar een van de vele manieren om basmati op smaak te brengen.
Afghanistan: Kabuli pulao
We verlaten even de bekende culinaire paden en maken een tripje naar Afghanistan, waar Kabuli pulao het populairste rijstgerecht is. Zoals de naam al doet vermoeden is dit pilav-achtige gerecht vernoemd naar de hoofdstad.
Kabuli pulao bestaat uit losse, langkorrelige rijst met langzaam gegaard lamsvlees en een aromatische mix van kruiden zoals kardemom, kruidnagel, kaneel en komijn. De schotel wordt meestal gegarneerd met julienne gesneden wortelen, rozijnen en geroosterde amandelen.
Jordanië: Mansaf
Mansaf is een traditioneel Arabisch gerecht dat je met rijst of bulgur kan maken. Behalve dit basisingrediënt heb je nog twee ingrediënten nodig: mals gekookt lamsvlees en een saus op basis van jameed, een gefermenteerde gedroogde yoghurt. Garneren doe je met amandelen en pijnboompitten.
Voor de bereiding wordt een jameedbouillon gemaakt waarin de stukken lam worden gekookt. Het gerecht wordt geserveerd op een grote schaal, vaak vergezeld van platbrood.
Filipijnen: Sinangag
Rijst bij het ontbijt? Op de Filipijnen hebben ze daar een heerlijk recept voor. Sinangag, ook wel knoflookrijst genoemd, is een simpele versie van gebakken rijst. Restjes van de vorige avond worden gebakken in olie met geroosterde knoflook. Dat serveer je vervolgens met gebakken ei en een stukje vlees zoals longganisa (een soort Filipijnse worst), of tapa (gedroogd of gepekeld vlees).
Hebben we nog populaire rijstgerechten uit Azië gemist? Laat het ons zeker weten, zodat we ze zelf eens kunnen uitproberen.